Juče je u Ćurlini obeležena hramovna slava Svete Petke u Ćurlini. Uz prisustvo vernika Liturgiju su služili otac Aleksandar Đorđev, otac Boban Dimitrijević i domaćin otac Đorđo Rakić. Ovogodišnji domaćin bio je Aleksandar Veljković iz Niša, a sledeće godine biće Saša Ranđelović iz Knežice.
Ovogodišnja hramovna slava prepodobne mučenice Paraskeve rimske –Svete Petke Trnove, zaštitnice žena, svetiteljke koja je pomagala bolesnima i siromašnima, nakon Liturgije nastavljena je u porti crkve gde je organizovano posluženje za sve prisutne vernike.
U poslednje vreme crkva i dvorište naporima lokalnog sveštenika, uz priloge ljudi dobre volje, sređeno je i sada vernici nakon Liturgije mogu uživati i u prelepom ambijentu.
Otac Boban prilikom besede istakao je:
- Draga braćo i sestre u našoj Svetoj crkvi na današnji dan slave ovog hrama, ali svake nedelje, pozdravljamo rečima iz Svetog pisma: Dana kojeg stvori Gospod radujmo se i veselimo se u njemu“ i zaista je ovo dan radosti Božije najpre za ovo mesto, ovo selo, koje proslavlja svoju hramovnu slavu. Ako neke reči najbolje mogu da iskažu suštinu ovoga praznika onda su to uvek Jevanđeljske reči-
Podsetimo, svi značajni istraživači iz naše dalje i bliže prošlosti bavili su se vizantijskom bazilikom u Ćurlini. Međutim različita su mišljenja o njenom datovanju.
Prema nekim saznanjima crkva u Ćurlini podignuta je na temeljima starijeg hrama koji datira iz perioda pre Stefana Nemanje.
Opis ovog značajnog nalazišta dao je naš poznati književnik i naučnik Milan Đ. Milićević koji je odmah po oslobođenju od Turaka 1878.godine obišao ove krajeve. Milićević je tom prilikom zapisao i izjave seljaka da prilikom obrade zemlje nailaze na temelje kuća građenih od slične opeke kojom je građena i crkva, kao i predanje da se nekada, u prošlosti, u dolini obližnje rečice Gorice prema Nišu, nalazio veliki grad, a od ove crkve prema Markovom Kalstu u pravcu Niša pružao se put izgrađen takođe od iste opeke.
Navodi, da crkva u Ćurlini potiče iz VI veka, iz vremena vizantijskog cara Justinijana I, koji je podigao i čuveni Caričin Grad, kod Lebana.
Terenskim ispitivanjima, koje je 1889.godine izvršio Mihailo Valtrović kao i ona iz 1893.godine, koje je učinio Filaret, iguman manastira Vratne, obojica se slažu da je crkva nastala na temeljima starije vizantijske trobrodne bazilike sa tri oltara kao svojevrsnim raritetom, dok Filaret iznosi i tvrdnju da je stara crkva, posvećena Sv.Prokopiju, bila sedište Niške episkopije u periodu pre Nemanje. Na taj način crkvu je sagledao i Feliks Kanic prilikom svojih istraživanja pred kraj XIX veka priloživši i crtežosnove stare bazilike.
Na lokalitetu ove drevne bazilike iz ranovizantijskog perioda podignuta je 1900. godine nova crkva, današnji hram sv. Petke u Ćurlini. Crkva je sagrađena za vreme kralja Aleksandra Obrenovića, prilozima okolnih sela i građana Niša, a osvećena je 1901. godine od strane episkopa Niškog g. Nikanora.
Ova crkva, pravi predstavnik kulturnog nasleđa, našla se u mnogim naučnim radovima, zahvaljujući paradnom portretu kralja Milana Obrenovića, koji je pronašao niški akademski slikar Miodrag Anđelković, savetnik u Zavodu za zaštitu spomenika Niša 2002.godine, nakon čega je poslata na restauraciju u Beograd.
M. Jovanović
