O bogatstvu i jedinstvenosti flore na teritoriji opštine Doljevac svedoči i podatak da u našem kraju svoje stanište ima jedna od najugroženijih biljaka Hypecoum pseudograndiflorum Petrović, u narodu poznata kao poljski kukurek. Prema rečima, profesora na Prirodno-matematičkom fakultetu u Nišu, na Departmanu za biologiju i ekologiju, Vladimira Randjelovića iz Kočana, poljski kukurek raste u Malošištu, a to je jedna od retkih, ako ne i jedina lokacija u našoj zemlji na kojoj svoje stanište ima ova ugrožena biljka. Tekst prof.dr Randjelovića prenosimo u celosti.
Krajnje ili kritično ugrožene biljne vrste su vrste kojima u bliskoj budućnosti preti potpun nestanak iz prirode. U flori Srbije ovoj kategoriji ugroženosti pripada veći broj vrsta, ali je svakako najnezaštićenija među njima vrsta Hypecoum pseudograndiflorum Petrović, koja je opisana u kapitalnom delu dr Save Petrovića “Flora okoline Niša”. Jedini pouzdani lokalitet ove nežne jednogodišnje biljke nalazi se pored puta i pruge u selu Malošištu, u opštini Doljevac. Nekada je rasla i u gradu Nišu (na Tvrđavi, u Čairu, pored Nišave), odakle je i opisana kao nova za nauku, ali je poslednjih tridesetak godina nismo nalazili i verovatno je odatle potpuno nestala. Postoje i podaci da raste oko tvrđave Sarlak u Pirotu i na Rujan planini na granici sa Makedonijom, mada je ni na tim lokalitetima odavno niko nije video.
Svojim neobičnim i lepim cvetovima ona u prvoj polovini aprila oboji u žuto padine pored pruge nedaleko od ulaska u selo Malošište iz pravca Doljevca. Na žalost, stanište ove veoma retke biljke je u velikoj meri uništeno nebrigom čoveka i postoji velika verovatnoća da nestane i sa ovog lokaliteta. Nadležne institucije nisu preduzele ništa da se ova vrsta zaštiti na jedinom sigurnom lokalitetu u Srbiji. Lokalno stanovništvo nije upoznato sa ovom dragocenošću koja je pronela slavu sela širom Evrope, a povrh svega, uništava njeno stanište paljenjem suve trave i formiranjem divljih deponija pored pruge i to na samom staništu vrste. Veoma često, pre plodonošenja i sazrevanja semena, travnjak pored pruge biva pokošen, čime je biljci onemogućeno razmnožavanje.
Zajedno sa ovom vrstom raste i niz drugih biljnih vrsta, uglavnom karakterističnih za ruderalna staništa pored puteva, pruga i u naseljenim mestima. Iako česte u flori Srbije, ove vrste čine zajednicu koja omogućava opstanak vrste Hypecoum pseudograndiflorum i svojim prisustvom upotpunjuju veličanstvenu sliku ovog neobičnog pejzaža.
Kao jedina krajnje ugrožena vrsta sa teritorije opštine Doljevac ova vrsta zaslužuje brigu odgovarajuće opštinske službe koja se bavi zaštitim prirode i životne sredine.
Tekst i foto: Prof.dr Vladimir Randjelović
Ja od svoje pokojne babe znam za ovo.